Kıdem tazminatında basit hesaplar

#1
Tasarruf teşvik alacaklarının kuşa çevrildiği, işsizlik sigortasının işsiz değil işverenler için kullanıldığı, SGK primlerinin çoğu zaman eksik veya hiç ödenmediği güvencesiz çalışma koşullarında bu sistemin kime yarayacağı ortadadır

Yeni yasama döneminde ilk gündeme gelecek yasalardan olduğu söylenen Kıdem Tazminatı Fonu Yasası üzerine aylardır yazılıp çiziliyor.

Bu kısa yazının konusu ise, bir işçinin fondan önce ve şu anki fon taslağının kabulünden sonra alacağı kıdem tazminatı arasındaki farkı ortaya koymak.

1475 sayılı İş Kanunu’nun halen yürürlükte olan 14. maddesine göre kıdem tazminatına esas ücret hesaplanırken, işçinin son brüt ücreti yanında yol, yemek, ikramiye, erzak gibi tüm sosyal hakları da eklenmektedir. Fondan yapılan ödemeye esas alınacak ücret ise -eğer son dakika değişikliği olmazsa- işçinin çalıştığı ve adına prim yatırılan son takvim yılının ortalaması olan net ücret olarak düzenlenecek.

Mevcut sistemde sigortasız çalıştırılan veya SGK primleri düşük ücretten yatırılan işçinin çalışma süresi tanık beyanları ve yan delillerle ispatlanmakta ve çalışılan tüm süre üzerinden tazminat ödenmektedir.

Yeni sistemde ise, sadece işveren tarafından fona prim ödenen süre ve ödenen prim miktarı üzerinden tazminat ödemesi yapılacak. Yani sigortasız çalışan işçiye tazminat ödenmeyecek, düşük ücretten prim ödendiğinde ise ödenen miktar üzerinden ödeme yapılacak.

Konuyu açıklamak için işyerinde 20 yıllık kıdemi olan, emekliliğe hak kazanmış ve aylık net 1.000.-TL ücret yanında sosyal hak olarak yol ve yemek karşılığı çalışan bir işçinin alacağı yaklaşık tazminat miktarını hesaplayalım:

Kıdem tazminatı fonuna başvuran işçinin primleri gerçek ücretinden ve eksiksiz olarak yatırılmışsa alacağı tazminat miktarı 20.000.-TL’dir.

Primleri asgari ücretten ödeniyorsa alacağı miktar 13.178.-TL’ye düşmektedir.

Primler eksik ödenirse daha da azına razı olacak, hiç ödenmezse kıdem tazminatı alamayacaktır.

Aynı işçinin mevcut düzenlemede alabileceği tazminat miktarı ise: (1.396.-TL brüt ücret + 140.-TL yol + 220.-TL yemek) - %6,6 damga vergisi = 34.896.-TL’dir.

Eğer 20 yıllık kıdeme 6 aylık tazminat uygulaması kabul edilirse, alınacak toplam tazminat ise sadece 6.000.-TL olacaktır.

Tazminatın işveren tarafından ödenmediği durumlarda mevduata uygulanan en yüksek faiz ile tahsil edilebilmekte iken; devlet fondan ödeme yapmazsa başvuru tarihinden bir ay sonra yasal faiz (şu anda yıllık %9) işlemektedir.

Tasarruf teşvik alacaklarının kuşa çevrildiği, işsizlik sigortasının işsiz değil işverenler için kullanıldığı, SGK primlerinin çoğu zaman eksik veya hiç ödenmediği güvencesiz çalışma koşullarında bu sistemin kime yarayacağı ortadadır.

Hesap çok basit, değil mi?


Av. Mehmet Ümit Erdem
 
Üst